ZERZEVAN KALESİ/ROMA’NIN SINIR GARNİZONU

Roma İmparatorluğu’nun doğudaki en uç sınırını oluşturan Anadolu’nun güneydoğusu ekonomik, siyasi ve stratejik açıdan her zaman önemini korumuş, bu coğrafyada hakimiyet kurmak için dönemin iki büyük gücü Roma ve Parth/Sasaniler büyük mücadele vermiştir. Bu nedenle kilit noktada yer alan ve Roma’nın askeri yerleşimi olan Zerzevan Kalesi’nde yeni başlayan çalışmalar, bölgenin Roma Dönemi’nin aydınlanması açısından oldukça önemli bir rol üstlenmektedir. Yerleşim konumu itibariyle bütün vadiye hakim, antik ticaret yolu üzerinde, geniş bir alanı kontrol altında tutan, stratejik bir Roma sınır garnizonudur. Bununla birlikte Zerzevan’da sadece askerler kalmamış, aynı zamanda sivillerin yaşadığı da söylenebilir. Antik yol güzergahında bulunan Zerzevan’ın tarihi Asur Dönemi’ne (M.Ö. 882-611) kadar gitmektedir. Pers Dönemi’nde de (M.Ö. 550-331) Kral Yolu üzerinde bulunan yerleşim alanı yol güvenliğinin sağlanması amacıyla kullanılmıştır. Mevcut mimari kalıntılar ve kazı çalışmalarında ele geçen buluntular incelediğinde M.S. 3 yy.’da, Severuslar Dönemi’nde (M.S. 198-235) asıl askeri yerleşim inşa edilmiştir. Yerleşimin surları ve yapıları Anastasios I (M.S. 491-518) ve Justinianos I (M.S. 527-565) dönemlerinde onarılarak, bazı yapılar ise yeniden inşa edilerek mevcut son haline getirilmiştir. 639 yılında İslam orduları tarafından bölgenin fethine kadar yerleşim kesintisiz kullanılmıştır. Zerzevan Kalesi kazı ve restorasyon çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izinleri ile Doç.Dr. Aytaç COŞKUN’un başkanlığında 2014 yılında başlatılmıştır ve halen devam etmektedir.